De laatste decennia is het aantal mensen met een allergische aandoening sterk gestegen. Een van de mogelijke oorzaken is de afgenomen blootstelling aan bacteriën (de zogenaamde ‘hygiëne hypothese’). Bij de ontwikkeling van een allergische aandoening spelen ook genetische factoren een rol: als een van de ouders zelf allergisch is, stijgt het risico enigszins. Is ook een broer of zus allergisch of zijn beide ouders allergisch, dan neemt het risico toe tot 50% respectievelijk 75%. ⁽¹⁾

Probiotica en koliek

Bij een allergie is er sprake van een overgevoelige reactie van het immuunsysteem op een in principe onschadelijke stof. Hierbij zijn verschillende soorten witte bloedcellen betrokken, zoals de T-helpercellen (Th), en dan met name de Th1- en Th2-cellen. Deze produceren bij een immuunreactie, zoals een allergie, bepaalde cytokines (waaronder interleukines). Er moet in het lichaam een bepaalde balans tussen de Th1- en Th2-cellen bestaan. Bij een allergische reactie is er sprake van een verstoring van deze balans, waardoor er naar verhouding te veel Th2-cellen zijn. Dit zorgt voor een verhoogde productie van de cytokines IL-4, IL-5 en IL-13, die op hun beurt de productie van IgE stimuleren. Vervolgens zorgt IgE ervoor dat er histamine vrijkomt uit de mestcellen en verschijnen de symptomen van een allergische reactie. ^(2,3)

Op baby- en kinderleeftijd uit een allergie zich voornamelijk als atopisch eczeem. Kinderen met eczeem hebben een grotere kans om op latere leeftijd andere allergische klachten te ontwikkelen, zoals allergische rinitis en astma. Uit onderzoek blijkt dat de darmmicrobiota van deze kinderen anders is dan van die van gezonde kinderen. Uit onderzoek komt naar voren dat allergische kinderen een minder diverse darmmicrobiota hebben, dan niet-allergische kinderen. Ook blijkt de ontlasting van drie maanden oude zuigelingen die later eczeem krijgen minder korte-ketenvetzuren te bevatten dan gezonde controles. ^{(4, 5, 6)}

Probiotica kunnen helpen om de balans tussen Th1- en Th2-cellen te verbeteren, onder meer door te zorgen voor een toename van Treg-cellen. Treg-cellen hebben van zichzelf al een sterk balancerend effect op het immuunsysteem. Ook kunnen probiotica de productie van korteketenvetzuren in de darm stimuleren. Op die manier kan via microbiota-management de balans in het immuunsysteem hersteld worden. ⁽⁷⁾

Uit wetenschappelijke literatuur blijkt dat ongeveer 30% van de 3-maanden oude zuigelingen last krijgt van excessief huilen. Een van de mogelijke oor-zaken hiervan is koliek of darmkrampjes. In een Oostenrijks onderzoek is gekeken naar het effect van Ecologic® PANDA op koliek. Excessief huilen werd gedefinieerd als minimaal drie keer per week meer dan 180 minuten per dag huilen. Tijdens het onderzoek kregen 148 zwangere vrouwen gedurende de laatste twee maanden van de zwangerschap en hun baby’s gedurende de eerste 4 maanden na de geboorte het probioticum. Hierbij werd onder meer gekeken naar het huilgedrag van de baby’s. In tegenstelling tot wat er normaal gesproken gezien wordt, voldeed slechts 4,9% van de baby’s die aan het onderzoek meededen op een leeftijd van drie maanden aan de criteria voor huilgedrag. Dit komt neer op een reductie van ruim 80% ten opzichte van wat er in de literatuur gevonden wordt. 

In de Nederlandse PANDA-studie werd onderzocht of microbiota-management in de vorm van pro-biotica de ontwikkeling van allergische aandoeningen kan voorkomen. De onderzoeksopzet was dubbelblind, gerandomiseerd en placebo-gecontroleerd. Aan dit onderzoek deden 102 zwangere vrouwen mee, van wie het kind een hoog risico had op het ontwikkelen van een allergie. Zij kregen tijdens de laatste zes weken van de zwangerschap de probiotische formulering Ecologic® PANDA of een placebo. Na de geboorte kregen vervolgens de kinderen zelf tijdens het eerste levensjaar ook het probioticum of het placebo. Op een leeftijd van drie maanden hadden de kinderen in de probioticagroep significant minder eczeem dan die in de placebogroep. Tot een leeftijd van twee jaar bleef er een absoluut verschil bestaan, maar dit was niet meer significant doordat de incidentie van eczeem in beide groepen toenam. ⁽⁸⁾ 

Vier jaar later werd in een vervolg-studie bij 83 kinderen uit de PANDA-studie (probioticagroep n = 39, placebogroep n = 44) nagegaan in hoeverre zij astma, allergische rhinitis, voedselallergie of eczeem hadden ontwikkeld. Tussen de twee groepen was het absolute verschil nog steeds zichtbaar, maar ook op deze leeftijd was dit niet meer significant. De onderzoekers suggereren dat dit mogelijk komt doordat de microbiota zich ook na het eerste levensjaar blijft ontwikkelen, en dat het daarom nodig kan zijn om gedurende langere tijd probiotica te gebruiken om een langduriger effect te bewerkstelligen. ⁽⁹⁾ 

Het inzetten van probiotica bij zwangeren, vrouwen die borstvoeding geven en jonge kinderen met een hoog risico op eczeem is ook opgenomen in de richtlijnen van de World Allergy Organization. In deze richtlijnen uit 2015 staat dat probiotica mogelijk een positief effect kunnen hebben op het voorkomen van eczeem. ⁽¹⁰⁾ Ook na het eerste levensjaar kan het inzetten van probiotica helpen om eczeemklachten te verminderen (zie kader).