Voorwaarden voor succesvolle implementatie probiotica in de praktijk

Gebruik antibiotica neemt toe 

Tussen 2000 en 2015 is de wereldwijde antibioticaconsumptie gestegen met 65%.(1) In 2018 was de standaard dagelijkse dosering antibiotica in Nederland 10,05 per 1.000 inwoners. In verpleeghuizen ligt het gebruik van antibiotica meer dan vijf keer zo hoog.(2) Antibiotica is belangrijk in de bestrijding van infecties, maar het veroorzaakt ook verstoringen in de microbiota van de darmen. Dit kan op korte termijn leiden tot antibiotica-geassocieerde diarree (AAD). De microbiota van ouderen is minder divers dan van jong volwassenen, waardoor ouderen meer risico lopen op bijwerkingen van antibiotica. Verschillende studies tonen aan dat AAD voorkomen kan worden als probiotica naast de antibioticakuur wordt gegeven(3,4). Toch wordt probiotica in de praktijk nog niet veel gebruikt.  

Inzicht helpt bij acceptatie

Inzicht in de kansen en obstakels bij de implementatie van probiotica tijdens antibioticagebruik in de ouderenzorg kan bijdragen aan het breder geaccepteerd krijgen van probiotica. Om dit in kaart te brengen, heeft Vera van Schie, MSc-student Management, Policy Analysis & Entrepreneurship in Health & Life Sciences aan de VU van Amsterdam, in de eerste helft van dit jaar een afstudeeropdracht uitgevoerd i.s.m. Winclove.

Diëtisten willen graag praktijkervaring op doen, artsen hebben vooral behoefte aan kennis. 

Kansen en obstakels

Voor het onderzoek zijn dertien stakeholders in de ouderenzorg geïnterviewd, waaronder artsen, diëtisten, verpleegkundigen en managers. Uit het onderzoek kwamen een aantal interessante bevindingen naar voren:  

1. Er is een verschil in perceptie op de werkvloer over de nadelige gevolgen van antibioticagebruik. Vooral diëtisten en verpleegkundigen zien het probleem van AAD omdat ze er in hun werk dagelijks mee te maken hebben. Denk hierbij aan het verschonen van de ouderen, verminderde eetlust van ouderen en vermindering van kwaliteit van leven. Deze handelingen en constateringen zijn voor artsen minder zichtbaar.
2. Probiotica wordt gezien als een innovatie die past in de ouderenzorg.
3. Wat zorgverleners nodig hebben voor implementatie, verschilt tussen disciplines:
   • Diëtisten en verpleegkundigen geven vooral aan zelf praktijkervaring op te willen doen, om te zien wat het inzetten van probiotica voor hun patiënten en in hun handelen betekent.
   • Artsen hebben vooral behoefte aan kennis over probiotica. Zij hebben geen duidelijk beeld van hoeveel bewijs er is, maar er wordt ook aangegeven dat men onvoldoende in aanraking komt met de kennis die er is.  

Naast het doen van meer klinisch onderzoek, is pragmatisch onderzoek ook belangrijk voor acceptatie van probiotica in de praktijk. Verderop in dit magazine kunt u de resultaten van een dergelijk pragmatisch onderzoek(5) lezen. 

Referenties

1. National Health Service (NHS). (2018). Global antibiotic use has increased - sparking fears of worldwide resistance. Retrieved 2 March 2020, from: https://www.nhs.uk/news/medication/global-antibiotic-use-has-increased-sparking-fears-worldwide-resistance/
2. NethMap. (2019). Consumption of antimicrobial agents and antimicrobial resistance among medically important bacteria in the Netherlands in 2018. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
3. Hempel S., Newberry, S. J., Maher, A. R., Wang, Z., Miles, J. N., Shanman, R., et al. (2012). Probiotics for the prevention and treatment of antibiotic-associated diarrhea: a systematic review and meta-analysis. JAMA. 2012;307:1959–69.
4. Guo, Q., Goldenberg, J. Z., Humphrey, C., El Dib, R., & Johnston, B. C. (2019). Probiotics for the prevention of pediatric antibiotic‐associated diarrhea. Cochrane Database of Systematic Reviews(4).
5. van Wietmarschen, H. A., Busch, M., van Oostveen, A., Pot, G., & Jong, M. C. (2020). Probiotics use for antibiotic-associated diarrhea: a pragmatic participatory evaluation in nursing homes. BMC gastroenterology, 20, 1-9.

 Fotocredit: Monkey Business Images/Shutterstock.com